IVAO Muhaberat Örneği

Türkiye içinde uçtuğunuz sürece genellikle İngilizce konuşmanız pek gerekmez (IVAO'da Türkiye içi kontrolörlük hizmeti veren iki arkadaşımız var, birisi Ürdünlü, mecburen onlarla İngilizce konuşmanız gerekiyor, temel Türkçe harici konuşamıyorlar).
 
Çevrimiçi yani VATSIM, IVAO gibi uçuşlar yapacaksanız iyice pişmeden yapmayın derim. FS ATC'si ile olan muhaberattan epey farkı var bu tür uçuşun. Şöyle bir örnek vereyim, IVAO'da aktif bir sektör var şu anda, Juanda Tower (WARR_TWR), oradan kalkışlı bir uçuşta neler yapmanız gerekli, kısaca anlatayım (hem Türkçe hem de İngilizce anlatacağım):
 
THY1923 olarak WSSS Changi'ye IFR kuralla uçacağız, çağrı kodumuz bu. Uçuş planımızı gönderdik ve 118.300 frekansına bağlandık, karşımızda Juanda Kule ve şu ATIS bilgilerini verdi bize:
 
ATIS: eu14.ts.ivao.aero/WARR_TWR JUANDA TOWER information CHARLIE recorded at 0723z WARR 090700Z 15006KT 100V170 9999 FEW020CB FEW020 30/24 Q1005 NOSIG ARR RWY 10 / DEP RWY 10 CONFIRM ATIS INFO CHARLIE on initial contact
 
* Good day Juanda Tower. THY1923 with you. Request IFR clearence to Changi Airport information Charlie onboard (İyi günler Juanda Kule. THY1923 sizinle. Changi Havalimanı'na Charlie bilgisi dahilinde IFR uçuş izni istiyoruz).
 
Bu noktadan sonra kule, sizin uçuş planınızı inceler. Herhangi bir hata veya eksiklik bulursa söyler ve düzelttirir. Her şey tamam ise aşağı yukarı size vereceği cevap şu olur:
 
* Good day THY1923. Information Charlie is correct. Cleared to Changi Airport via SID xxx. Initially climb xxxx feet and your squawk code ise xxxx (İyi günler THY1923. Charlie bilgisi doğru. Changi Havalimanı'na buradan xxx SID ile ayrılacaksınız. Öncelikli tırmanma seviyeniz xxxx feet ve muhaberat kodunuz xxxx olacak).
 
Meydanla ilgili SID bilgim olmadığından xxx olarak verdim. Yine öncelikli tırmanma seviyesi ve muhaberat kodu ise kontrolör tarafından atanır. Bundan sonra sizden istenen şey kontrolörün size söylediğini geri okumaktır (anlayıp anlamadığınızı kontrol için).
 
* Cleared to Changi Airport via SID xxx. Initially climb xxxx feet and my squawk is xxxx THY1923 (Changi Havalimanı'na xxx SID ile ayrılacağım. Öncelikli tırmanma seviyem xxxx feet ve muhaberat kodum xxxx THY1923).
 
Geri okumanız doğru ise size kontrolör tarafından şu talimat verilir:
 
* THY1923. Readback is correct. Push and start approved. Call for taxi when ready (THY1923. Geri okumanız doğru. Geri itme ve motor başlatma serbest. Taksi için hazır olduğunuzda haber veriniz).
 
Her zamanki gibi yine geri okuma yapmanız gerekli:
 
* Push and start approved. Will call for taxi when ready THY1923 (Geri itme ve motor çalıştırma serbest. Taksi için hazır olduğumda haber vereceğim THY1923).
 
Geri itmeyi yaptınız ve motoru çalıştırdınız. Taksi için hazırsınız:
 
* Juanda Tower. THY1923 ready for taxi holding point runway 10 (Juanda Kule. THY1923, 10 numaralı pistin bekleme noktasına taksi için hazırdır).
 
10 numaralı pisti nereden bildik? Kırmızıyla işaretlediğim ATIS bilgisinde, aktif pist olarak 10 numaralı pist yazıyor. Şayet birden fazla aktif pist varsa ya kontrolör size bu noktada gideceğiniz pisti söyler ya da SID bilgilerinden zaten hangi pist olduğunu anlayabilirsiniz (güncel kart ve airac elzem olur bu durumda).
 
* THY1923, Juanda Tower. Taxi to holding point runway 10 via taxiway A. Call at holding point runway 10. QNH 1005. (THY1923, Juanda Kule. 10 numaralı pistin bekleme noktasına A taksi yolu ile taksi serbest. 10 numaralı pistin bekleme noktasında ikaz ediniz. QNH 1005).
 
Yine geri okuyoruz:
 
* Taxi to holding point runway 10 via taxiway A. Will call at holding point runway 10 THY1923 (10 numaralı pistin bekleme noktasına A taksi yoluyla taksi serbest. 10 numaralı pistin bekleme noktasında ikaz edeceğim, THY1923).
 
Taksiyi yaptınız, bekleme noktasındasınız. Atıyorum, sizden önce kalkmış bir trafik var ya da yeni inmiş bir tane, kule, sizi piste alır ve bekletir (herhangi bir trafik yoksa direkt kalkış komutu verir):
 
* THY1923. Line up runway 10 and wait (THY1923, 10 numaralı piste giriniz ve bekleyiniz).
 
Piste girerken Strobe ışığını açıyoruz. Transporderi Charlie moduna alıyoruz (ki bizim pistte olduğmuz anlaşılsın). Sonra da geri okuyoruz (aynı anda yapabilirsiniz tüm bunları).
 
* Line up and wait runway 10 THY1923 (Piste girip bekliyoruz, THY1923).
 
Trafik müsait ve kalkış izniniz geldi. Aşağı yukarı yapılan çağrı şöyle:
 
* THY1923. Last wind 150/6. Cleared for take off runway 10 (THY1923, son rüzgar 150 dereceden 6 knots. 10 numaralı pistten kalkış izni verilmiştir).
 
Haliyle yine geri okuyoruz ve bu esnada iniş ışıklarımızı (landing lights) açıyoruz:
 
* Wind copied. Cleared for take off runway 10 THY1923 (Rüzgar bilgisi alındı. 10 numaralı pistten kalkış serbest, THY1923).
 
Kalktınız, genellikle 1.500 feet geçişinde kule sizi varsa yaklaşma frekansına, o yoksa merkez frekansa aktarır. Hiçbirisi yoksa 122.800 Unicom genel kanalına gönderir. Yaklaşma ve merkez var ise onlar sizi kademeli olarak yükseltirler (yaklaşma sizi sorumluluk sahası kadar yükseltir, gerisini merkeze devreder). Bunlar yok ise yükselmeyi kendiniz yapmalısınız. ATIS bilgisinde vermemiş ama TA (transition altitude) geçtiğiniz anda QNH'i 1013 olarak ayarlamanız gerekir.
 
Yani, FS ATC'si ile arada epey fark var. Anlatımlarda hatam veya eksikliğim olabilir. Bazı büyük meydanlarda prosedürler çok daha farklı olabilir. Bunları da zamanla öğrenirsiniz. İyice öğrenmeden çevrimiçi asla uçmayın derim. Saygılar.

Özgür hocam, böylesi güzel, ayrıntılı, anlatımınız için tüm arkadaşlarım adına teşekkür ederim. Ayrıca bu işte yeni olan arkadaşlarımın, Özgür hocamın vermiş olduğu bilgiyi kendi PC lerinde deskopda yeni metin belgesi açarak, içine kopyalamalarını istiyorum, ilerki yıllarda sizler, bu işe yeni başlamış olan arkadaşlarımıza bu yazıyı sunabilirsiniz, tabii yazının altında konunun yazarı Özgür Kiraz hocam'ın adını yazmayı unutmayın.Sevgiler,Saygılar.

Erdinç TURKAN demiş ki:

Özgür hocam, böylesi güzel, ayrıntılı, anlatımınız için tüm arkadaşlarım adına teşekkür ederim. Ayrıca bu işte yeni olan arkadaşlarımın, Özgür hocamın vermiş olduğu bilgiyi kendi PC lerinde deskopda yeni metin belgesi açarak, içine kopyalamalarını istiyorum, ilerki yıllarda sizler, bu işe yeni başlamış olan arkadaşlarımıza bu yazıyı sunabilirsiniz, tabii yazının altında konunun yazarı Özgür Kiraz hocam'ın adını yazmayı unutmayın.Sevgiler,Saygılar.

Size katılıyorum Erdinç hocam. Özgür hocama ben de teşekkür ediyorum. Ve..diğer Uçuş öğretim hocalarımıza da.
Bir ilave yapayım müsaadenizle... Özgür hocamızın notlarını NotPad yerine "Word" sayfasına kopyalanması daha iyi olur. Çünkü Notpad'da yazılar çok uzun, karışık ve vurgulama işaretleri olmayabiliyor. Word'da daha düzgün, vurgulamalar renkli ve kalın yazılabilir. Ben de aynen şu an Word'a kopyalıyorum.
Bu ilaveyi yaptığıma izin verdiğiniz için Erdinç hocam, size de teşekkür ederim.
Saygılar.

Bence aktif kontrolörlük yapan arkadaşlar da muhakkak bildiklerini eklesinler buraya. Dediğim gibi ifadelerde farklılıklar olabiliyor, bocalayabilirsiniz.
 
IVAO uçuşlarınızda çağrı kodunuzun sonuna mutlaka T harfi ekleyin (trainee). Böylece çaylak olduğunuz anlaşılır ve kontrolör, size gerekli sabrı mutlaka gösterir. Zira kimse anasının karnında öğrenmiyor bu konuları Ancak sıfır bilgiyle gelirseniz de sabır taşı da illa ki çatlar
 
Yukarıda yazmadım, onları da buraya yazayım. Diyelim LTBA-LTAI uçuşunu FL310'da yapacaksınız. O anda aktif sektörler ise şunlar olsun: LTBA_DEL LTBA_GND LTBA_TWR LTBA_APP LTBB_CTR LTAA_CTR LTAI_APP LTAI_TWR ve LTAI_GND. Toplamda 9 tane sektör var. Hepsiyle de iletişime geçeceğiz ama yeri geldikçe. Nasıl?
 
1- Öncelikle LTBA_DEL frekansına bağlanacaksınız (Atatürk Havalimanı İzin Dağıtıcısı, Yeşilköy Clearence Delivery). Buradan sadece uçuş planınız için alacaksınız. Tek görevi bu. Plan onaylandıktan sonra ikinci adıma geçiyoruz.
 
2- İkinci olarak LTBA_GND frekansına bağlanacaksınız (Atatürk Havalimanı Yer Kontrol, Yeşilköy Ground). Burası size geri itme, motor çalıştırma izni verecek, akabinde aktif piste nasıl gideceğinizi söyleyecek, ayrıca diğer trafiklerle karşılaşmanız durumunda beklemenizi ve yol temizlenince devam etmenizi söyleyecek (trafik polisi gibi görev yapacak tabiri caizse). Pist bekleme noktasına geldiğinizde veya yoğunluk durumuna göre bekleme noktasına çıkan son taksi yolunda sizi bir sonraki adıma geçmeniz için uyarır.
 
3- Üçüncü olarak LTBA_TWR (Yeşilköy Kule, Yeşilköy Tower) frekansına bağlanacaksınız. Trafik müsait ise sizi piste sokar, değilse bekletir. Kalkış izninizi o verir. Kalkış sonrası genellikle 1.500 feet gibi sizi sonraki adıma sevk eder.
 
4- Dördüncü olarak LTBA_APP (Yeşilköy Departure, Yeşilköy Ayrılma) frekansına bağlanacaksınız. Buraya bağlandığınızda (yukarıdaki örnekten devam edeyim): "Good day Yeşilköy Departure. THY1923 with you on departure" (İyi günler Yeşilköy Ayrılma. THY1923 kalkışta ve sizinle) şeklinde muhaberat yapabilirsiniz. Ayrılma (APP olarak geçiyor, yaklaşmadır orijinalde adı ama aynı ismi kullanıyor), sizinle kaç feet'te irtibat kurduğunu söyler ve size yükselmeniz için bir seviye söyler. Eğer birinci adımda size SID ile ayrılma verilmişse uçuş bilgisayarınız vasıtasıyla da ayrılma işlemini tamamlarsınız. Yok eğer ilk adımda size "keep runway heading after departure" (kalkış sonrası pist doğrultusunda devam ediniz) diye izin verildiyse ayrılmadaki kontrolör size, bir uçuş başı "THY1923 turn right/left heading xxx" (sağdan veya soldan xxx uçuş başına dönünüz) verebileceği gibi sizi bir noktaya da yönlendirebilir "THY1923 direct EDASA and continue as filed" (THY1923, EDASA noktasına gidiniz ve sonrasında planladığınız şekilde uçmaya devam ediniz). FMC veya MCDU'da aktif bacak ne olursa olsun onu EDASA olarak değiştirmeniz gerekecektir. O yüzden, FMC veya MCDU kullanmayı tam olarak bilmeniz gerekir. Yaklaşma, sizi FL250 seviyesine kadar tırmandırır çünkü sorumluluk sahası genellikle o seviyeye kadardır (yanlışsa bu kısmı düzelttirin, mesajı değiştireyim). FL250 yaklaşılırken sizi sonraki adıma sevk eder.
 
5- Beşinci olarak LTBB_CTR (İstanbul Center, İstanbul Merkez) frekansına bağlanacaksınız "Good day İstanbul Center. THY1923 with you at FLxxx" (İyi günler İstanbul Merkez. THY1923 uçuş seviyesi xxx'te sizinle). Burasının sorumluluk sahası genellikle düz uçuştaki uçaklardır. Sizi FL310 yani final seviyenize tırmandıracaktır "THY1923 climb final FL310 and proceed as filed" (THY1923 son uçuş seviyeniz FL310'a tırmanın ve planladığınız gibi devam edin) der. LTBB_CTR sorumluluk sahası sona erdiğinde sizi sonraki adıma sevk eder.
 
6- Altıncı olarak LTAA_CTR (Ankara Center, Ankara Merkez) frekansına bağlanacaksınız "Good day Ankara Center. THY1923 with you at FL310" (İyi günler Ankara Merkez. THY1923 uçuş seviyesi 310'da sizinle). Tıpkı İstanbul Merkez gibi sorumluluk sahası genellikle düz uçuşlardır. Alçalmaya başlatmayı genellikle burası yapar "THY1923 descent and maintain FL250" (THY1923, uçuş seviyesi 250'a alçalın ve irtifayı muhafaza edin) diyebilir. Genellikle bu seviyelerde sizi sonraki adıma sevk eder.
 
7- Yedinci olarak LTAI_APP (Antalya Approach, Antalya Yaklaşma) frekansına bağlanacaksınız "Good day Antalya Approach. THY1923 with you at FL250" (İyi günler Antalya Yaklaşma. THY1923 uçuş seviyesi 250'da sizinle). Burası, sorumluluğu en karışık olan sektördür. Size ilk olarak alçalmanız gereken seviyeyi söyler ve sonrasında nasıl yaklaşacağınızı anlatır. Sizi ya STAR yaklaşma ile yaklaştırır ya da uçuş başı vererek yaklaştırır. Burada karar yetkisi kontrolördedir. Diyelim STAR yaklaşma yaptıracak: "THY1923 descent and maintain FL200, active runway is 36C, approach via BABSA1A and local QNH 10xx" (THY1923 uçuş seviyesi 200'a alçalın ve seviyeyi muhafaza edin. Aktif pist 36C ve yaklaşma prosedürünüz BABSA1A olacak ve yerel QNH 10xx). Diğer ihtimal de uçuş başı şeklinde olur, tıpkı LTBA_APP gibi size uçuş başı söyler ve o doğrultuda yaklaşmayı sürdürür. Antalya'da RNAV yaklaşma yapıldığı için 3.000 feet'e alçaldığınızda belli bir noktadan sonra kontrolör size yine de uçuş başı verecektir (Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen için de bu durum aynıdır). Bu verdiği uçuş başı, sizi ILS hattına sokacak ve ILS'i yakalamanızı sağlayacaktır. Komutunun sonunda ILS'in serbest kılındığı da söylenir ve ILS'i yakaladığınız anda bilgi verilmesini ister "THY1923 left heading xxx. Cleared ILS runway 36C. Report when established" (THY1923 soldan uçuş başınız xxx. 36C pistine ILS serbest. ILS aktif olduğunda ikaz ediniz). ILS frekansını yakaladığınız anda: "Antalya Approach, THY1923. ILS established runway 36C" (Antalya Yaklaşma, THY1923. 36C pistinde ILS hattındayız). Bu bilgiden sonra yaklaşma, sizi bir sonraki adıma sevk eder.
 
8- Sekizinci olarak LTAI_TWR (Antalya Tower, Antalya Kule) frekansına bağlanacaksınız "Good day Antalya Tower. THY1923 with you on final runway 36C" (İyi günler Antalya Kule. THY1923 36C pisti son yaklaşmada sizinle). Bu mesajdan sonra kule size ya iniş izni verir ya da alçalmayı sürdürmenizi ister. Şayet, inişe mani bir durum yoksa iniş izni verir. Ancak, önünüzde başka bir trafik varsa (ki o zaman size inişte kaçıncı olduğunuzu da söyler) veya pistte bir uçak var ise izni geciktirir. Diyelim, henüz izni vermedi: "Good day THY1923. Continue approach runway 36C" (İyi günler THY1923. 36C pistine yaklaşmaya devam ediniz). Geri okuma yapacaksınız elbette, oraları atlıyorum. Şayet pistin karar irtifasına yaklaştığınızda pist inişe müsait değilse pas geç komutu verir: "THY1923, go around" (THY1923, pas geçiniz). Hiç uzatmaz çünkü acilen pas geçme işlemini başlatmalısınız (o yüzden iki pilot var, birisi muhaberat yapar, diğeri gerekli işlemleri yapar). Pas geçerseniz sizi tekrardan yaklaşmaya gönderir, önceki adımı tekrarlarsınız. Diyelim iniş izniniz geldi: "THY1923. Last wind is xxx/xx knots. Cleared for landing runway 36C" (THY1923. Son rüzgar şu seviyeden şu kadar knots. 36C pistine iniş serbest). Geri okumadan sonra pistten çıkana kadar bir daha telsiz mesajı almazsınız (izniniz iptal olursa atıyorum piste aniden izinsiz giriş oldu o zaman başka). İnişi tamamladınız, müsait ilk taksi yolundan çıktınız. Çıkar çıkmaz transporder ayarınızı standby olarak değiştirin. Bir sonraki adıma geçeceksiniz.
 
9- Dokuzuncu ve son olarak LTAI_GND (Antalya Ground, Antalya Yer Kontrol) ile irtibata geçeceksiniz "Good day Antalya Ground. THY1923 with you at taxiway A. Request taxi to gate" (İyi günler Antalya Yer Kontrol. THY1923 A taksi yolunda sizinle. Kapıya taksi izni istiyoruz). Yer kontrol, normalde size bir kapı veya park yeri söyler, oraya nasıl gideceğinizi söyler. Hatta gerçekte inişten önce bu bilgi pilotlara gelir ve nereye nasıl gideceklerinin hesabını dahi yaparlar. IVAO gibi trafiğin sakin olduğu ortamlarda yer kontrol, size genellikle istediğiniz kapıya park edin de diyebilir ::DAncak EHAM Schiphol gibi meydanlarda tek siz bile olsanız mutlaka kapı numarası söylüyorlar (kart olmazsa elinizde kaybolmanız muhtemel) "THY1923, taxi to gate 12 via taxiway B and C. Report on blocks" (THY1923, 12 numaralı kapıya B ve C taksi yollarıyla gidiniz. Kapıya ulaştığınızda ikaz ediniz). Taksi yollarını salladım, farklıdır kesin. Kapıya ulaştığınız zaman "Antalya Ground. THY1923 on blocks, stand 12" (Antalya Yer Kontrol. THY1923 12 numaralı kapıda park halinde) dediğiniz anda işiniz biter.
 
Hatam mutlaka vardır. Eksiklik veya hatalar için uyarınız, düzelteyim. Kolay gelsin, kırımsız uçuşlar.

Özgür hocam açıklamalarınız için teşekkür ederim bayağı faydalandım Erdinç ve Pilot hocamın önerilerini hemen uyguladım ne yazık ki benim de İngilizcem zayıf olduğu için yabancı meydanlar da zorlanıyorum ama uçuş planındaki not kısmına İngilizcemin zayıf olduğunu anlaşmazlık olursa text ile destek vermelerini rica eden bir not düştüm sağolsunlar takıldığım yerde text ile yardım ediyorlar, sorun yok yani. Doğukan hocam öncelikle foruma hoş geldiniz inşaallah iyi uçuşlar yaparız ivao veya vatsim de ben ikisinde de varım, sorunuzun cevabını Özgür hocam vermiş ilk ben görseydim kabaca 100nm derdim zaten fmc verir ama siz default uçak ile uçuyorsunuz ilk önce şöyle güzel bir addon uçak almanızı tavsiye ederim isim önermiyorum araştırın öyle alın. Eğer bu hobiyi ciddi olarak yapacaksanız Tamer hocamın dediği gibi VFR olarak 0 dan başlamak en iyisi, tıpkı gerçekte olduğu gibi. Saygılar sevgiler.

Ozgur hocam elinize saglik. Basucu rehberi gibi olmus masallah. Icerigi kesinlikle baska bir basliga tasimak lazim. Turboprop'larla ben maksimum 140-150 knot hizla ucuyorum, dolayisiyla 40-50 mil onceden alcalmaya basliyorum, en fazla 12 bin feet'de oluyorum zaten, dakikada 500 feet inecek sekilde ayarliyorum. Gerci o kadar otomatik gitmiyor isler, cunku daglarin vadilerin arasinda oluyorum. O yuzden yukseltileri gorebildigim bir harita uzerinde rota ciziyorum. VFR ucmanin en guzel yani da bu zaten. Rotayi belirlemek, google map'le simulatordeki yersekillerini karsilastirmak falan. Bir Twin Otter'in, Grand Caravan'in keyfini bin Airbus'a degistirmem yani :))

Esasen muhaberat, sanıldığı kadar zor değil. Kalıplar belli, konuşmalar çoğu zaman rutin. Nadiren rutinin dışına çıkarsınız. Örneğin: Geçenlerde LTAI-LTBA uçuşu yapıyorum, YAA1B yaklaşma prosedürü ile 05 pistine yaklaşacaktım. İstanbul Merkez'de de Cengizhan hocamız vardı, normal prosedürün dışında 05 için kestirme yoldan seçenek sundu. Yine geçenlerde EDDF Frankfurt 25L pistine iniş yapacağım, son yaklaşmada Frankfurt Kule, istersem 25C pistine de aprona daha yakın olması sebebiyle iniş yapabileceğimi söylemişti (ki 25C pisti kalkış için kullanılır normalde). En son da LIRF Roma'da rüzgar esasen 34L pistini kalkış için işaret ederken (34R pisti de inişte kullanılıyor) kontrolör bana önce 25 pistini önerdi (ki bulunduğum kapıya oldukça ters bir nokta ve 15 knots'tan fazla yan rüzgarla kalkış yaptırırdı bana), sonra birden aklına 34L pistini önermek geldi, hani ekstradan yaptığımız konuşmalar aşağı yukarı bunlar oluyor. Onun haricinde selam verirken, teşekkür edip hoşçakal derken adamların kendi dillerini kullanırsanız da memnun oluyorlar (öyle yaparsanız da biliyorlarsa size Türkçe karşılık veriyorlar, merhaba, iyi günler, hoşçakalın gibi, karşılıklı jest oluyor).

Bütün bunlardan başka şayet size önerdiği herhangi bir bacak, VOR, NDB gibi terimleri tam anlayamazsanız (yahut yüksekliği, uçuş başını), Haluk hocamızın da söylediği gibi yazıyla söyleyebiliyorlar. Yine de hep söylüyorum: Muhaberat usullerini, yaklaşma yöntemlerini ve terimlerini, piste giriş ve çıkışta yapılacak işlemleri tam anlamıyla bilmiyorsanız Türkiye dışına çıkmayın. Bizim insanımız sizi bir noktaya kadar idare eder, hatta Türkçe olarak (özellikle T eki ile uçarsanız) sizi bilgilendirir. Ama gidip de T eki olmadan, üstelik bilgiç tavırlarla hareket ederseniz kimse size tahammül göstermez.

Emin hocama da katılıyorum. VFR alçalmak zaten pilot\'un inisiyatifinde. Adı üstünde, görerek uçuş Ancak onun zevki bambaşka ama radyo altimetresi de elzem. Olmazsa olmuyor

Ozgur hocam YAA1B ile 05 pistine ineceginizi yazmissiniz fakat artik RNAV kullaniyorlar yani DEKEK gibi bacaklardan sonra 1A gibi Rnav uyguluyorlar malumat hocam yanlis anlamayin belki biliyorsunuzdur hatirlatmak istedim sadece.

Güzel de tarih belirttim mi ne zaman yaptım diye

Şaka bir yana, biliyorum elbette. Yoğun trafikte RNAV kullanmak zorundasınız. Boş zamanda eski usul uçtuğum oluyor nadiren de olsa. Ancak son zamanlarda tamamen RNAV prosedüre geçtim. Özellikle LTFJ için mecbursunuz. Aslında sakin bir zamanda LTBA, LTAI için hangileri neyin yerine kullanılıyor anlatmak gerekli (LTFJ için ayrıntıya gerek yok, LTBA ile aşağı yukarı aynısını kullanıyor).

Başlığı, tabiri caizse ayrıştırdım. Ufak bir değişiklik de yaptım (LTBA-LTAI uçuşunda LTAI_GND'ye bağlanacağınız 8. adımın sonuna unuttuğum bir hususu yazdım).

Şu anda çıkmam lazım. Bugün tekrar giriş yapamam foruma (ev hali). Yarın ise başka konulara da değineceğim. Eksik bazı hususlar da yerine oturur umarım.

Faydalı bir döküman niteliğinde   

Ancak eksik. Sizlerin de katılımı ve düzeltmeleriyle daha da faydalı olacaktır. Neticede APC olduğun için daha iyi biliyorsun bazı konuları Cengizhan hocam.

Bu anlatacaklarım da hiçbir aktif kontrol olmadığı zaman yapılacak işlemlerden ibaret olacak:

Gerçek hayatta kontrollörler, 24 saat aktif çalışırlar (meydanlardakiler ise meydanın çalışma saatleri içerisinde elbette). Ancak sanal ortamda bu iş, gerçek hayattaki gibi maddi kazanç sağlamadığından hobi olarak yapılıyor. Haliyle her sektör her zaman aktif olamıyor. Peki, bulunduğumuz bölgede aktif hiçbir sektör yok veya olanlar da bizim sorumluluk sahamızda değil. Bu durumda ne yapacağız. İşte konu bu:

Uçağımız, LTAC 114 kapısında park halinde. LTBJ IFR uçuşu yapacağız. Kalkış pistimiz 03R olacak. Öncelikle uçağınızın radyo frekansını 122.800 Unicom kanala (genel kanal) ayarlıyoruz. Bu kanalda iken belli bir mesafede bulunup (tam mesafe bilemiyorum ama Türkiye sınırlarında iken Brezilya'dakilerin konuşmasını duyamadığınızı iyi biliyorum). Bu kanalda iken şayet IFR uçacaksanız muhaberat kodunuzu (squwak code) 2000 olarak ayarlayın (ilk açılışta 2000 olarak geliyor zaten). Eğer uçuşunuz VFR olacaksa 1200 yapabilirsiniz (7000 yapan da biliyorum). Uçuşunuz Y uçuşu ise (IFR başlayıp VFR biten uçuş) IFR uçtuğunuz bölümlerde kodu 2000, VFR uçtuğunuz bölümlerde ise 1200 yapabilirsiniz. Z uçuşlarda ise (VFR başlayıp IFR devam eden) yine Y uçuşundaki gibi uçuş türünüze uygun olan kodu seçebilirsiniz. Bundan sonra yapmanız gereken şey IVAP programındaki TCAS'i aktifleştirmek ve mesafeyi 40 nm olarak ayarlamak olacak. Bu önemli zira 40 nm mesafede bizi ilgilendirecek trafikler varsa (özellikle bulunduğumuz meydana inecek veya bulunduğumuz meydandan kalkan/kalkacak) bunları bilmemiz gerekir. TCAS ekranında aşağı ok işaretiyle hareket eden uçaklar varsa alçalmadalar demektir ve muhtemelen bulunduğumuz meydana (veya çok yakındaki birisine) alçalma halindedir. Yukarı ok var ise kalkmış bir uçağı temsil eder. Bizim örneğimizde bulunduğumuz meydanda kalkış için hazırlık yapan başka bir uçak da bulunsun (zaten en önemlisi kalkacağınız veya ineceğiniz piste iniş yapacak bir uçak veya apronda bekleyen bir uçak olmasıdır). Uçuş planınızı yaptınız, gönderdiniz. İlk adımınız geri itme ve motor çalıştırma olacak. Öncelikle bunu rapor etmeniz lazım. Zira bu işlem esnasında hareket edeceksiniz ve yakınınızda taksi yapan başka bir uçakla da karşı karşıya kalabilirsiniz. Unutmadan, Unicom kanalda yapılacak tüm raporlamalar mecburen İngilizce yapılacaktır (oradaki pilot\'un, sizin yerel dilinizi bilmeme ihtimali olduğunu unutmayın). Bu konuda en çok şikayetlerin geldiği ülkeler arasında başta Brezilya, Portekiz, İspanya, İtalya ve maalesef Türkiye var.

Geri itme ve motor çalıştırma için raporlamayı şu şekilde yapabiliriz:

* "LTAC trf p/b & s/u from stand 114". Fark ettiyseniz kısaltarak yazdım. Unicom kanalda derdinizi en kısa yoldan ama tam olarak anlatmalısınız. Buradaki kısaltmalar: Trf: Trafik, p/b: Geri itme (push back), s/u: Motor çalıştırma (start up). Niyetiniz belli oldu. Yine de dış görünüşe (spot görünüm) geçerek etrafınızı kolaçan edin derim Geri itme tamamlandı, motorlar çalışıyor, sonraki eylem 03R pisti bekleme noktasına gitmek olacak.

* "LTAC trf taxi to h/p rwy 03R". Burada kullanılan kısaltmalar: h/p: Bekleme noktası (holding point), rwy: Pist (runway). Dilerseniz ve biliyorsanız hangi yolları kullanarak gideceğinizi de yazabilirsiniz. O vakit şöyle bir raporlama olabilir: "LTAC trf taxi to rwy 03R h/p A3 via D2 & A". Yani 03R pisti A3 bekleme noktasına D2 ve A taksi yollarıyla gideceğinizi anlatmış olursunuz (D2 yerine tercihen E2 de kullanılabilir o da 03R pistinden çıkmış ve aprona gelen uçak olursa karmaşa olmasın diye). Taksiye başladınız. En fazla yer hızınız 20 knots olsun (bunun aşağı yukarı 40 km sürate tekabül ettiğini ve uçak gibi büyük bir taşıtta nasıl olacağını siz kestirin artık). A3 bekleme noktasına geldik ve durduk. Sıradaki raporlamayı yapmamız gerekir ama önce TCAS ekranınızı kontrol edin. Piste oldukça yaklaşmış (10 nm mesafede) ve inişe geçen bir uçak var mı diye bakın. İnecek kişi rapor gönderiyorsa sorun yok ama maalesef herkeste o hassasiyet yok (çatsan mazereti de çok ya neyse). Eğer trafik varsa pisti terk edene kadar orada bekleyin. Beklediğinizi de mutlaka belirtin ki inişteki kişiyi strese sokmayın. Bunun için: "LTAC trf at h/p A3 rwy 03R holding pos for landing trf" demeniz kafidir. Şayet gelen yoksa aşağıdaki adıma geçiyoruz:

* "LTAC trf l/u & t/o rwy 03R" diyebiliriz. Kısaltmalar: l/u: Piste giriş (line up) t/o: Kalkış (Take off). Şayet piste girdiğinizde henüz pisti terk etmemiş bir uçak var ise "t/o" kısmı yerine "wait yani beklemedeyim" diyebilirsiniz. Biz, kalktığımızı varsayıyoruz. Sonraki adıma geçeceğiz:

* "LTAC trf airborne". Yani kalktığımızı rapor ettik. Şayet kalkışımızdan sonra havada bize yakın bir trafik varsa (atıyorum, inişe geçmiş olabilir) yükseleceğiniz irtifayı, meydanı terk prosedürünüzü (SID) yazabilirsiniz. Sadece yerde trafik varsa buna gerek yok çünkü biz artık havadayız. Bundan sonra dikkat etmemiz gereken hususlar şöyle:

- Doğru yükseklikte uçmaya dikkat edin. Bu örnekteki uçuş, batıya yapıldığından uçuş seviyesi FL360 veya FL380 seçilebilir. Gidip de FL350 veya FL370 gibi bir seviyede uçmayın (aksi yönden gelen trafikle aynı seviyede gitmiş olursunuz). Çok düşük bir yükseklikte de uçmayın (FL160 gibi). Haa, uçağızın limiti o kadardır, orası ayrı ama çoğunuzun B738, A320 gibi uçakları uçurduğunu bildiğim için bunu söyledim.

- Doğru basınç ayarını yapın. Her iki meydanda da TA değeri 10.000 feet. LTAC kalkışından sonra 10.000 feet geçişinde QNH mutlaka 1013 olsun. LTBJ için ise (istisnalar hariç) TRL 11.000 feet olacaktır. 11.000 feet altına düştüğünüzde yerel QNH ne ise (metar verilirken yazar) o ayarı yapın.

- Kesinlikle düz uçuş esnasında hızlandırma kullanmayın. Kontrolör varken yaparsanız zaten sobelenirsiniz. Ama kontrolsüz sahada bunu yapanlara denk geldim. Anında yetkiliye şikayet ettim. Emin olun, ilgileniyorlar (.wallop yazın sonra da özetle şikayetinizi yazın, özel mesajla size dönüyorlar). Hızlandırma kullanmak diğer kişilere aynı zamanda saygısızlık demektir. 15 nm gerinizdeki uçağın siz tam alçalacakken önünüze geçtiğini düşünürseniz ne dediğimi daha iyi anlarsınız.

- Sizi takip eden bir trafik varsa (aynı meydana uçuyorsanız özellikle) belirli noktalarda mutlaka durum raporu verin. Örneğin: "LTAA trf at FL360 leaving KFK next USK" gibi.Yani uçuş seviyesi 360'dasınız ve KFK (Afyon) VOR'unu şimdi geçtiniz. Bir sonraki nokta USK (Uşak) VOR olacak. Böylece arkanızdaki trafik de hem alçalmayı hem de süratini ona göre planlayacaktır.

- Alçalmaya başladığınızda aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

* "LTBB trf desc FL250 from FL360". Buradaki kısaltma: desc: Alçalma, descent. Uçuş seviyesi 360'dan uçuş seviyesi 250'a alçaldığınızı söylemiş oldunuz. Bu seviyeden sonra artık yaklaşma sahasına geçeceğiniz için raporun başlığını değiştirebilirsiniz:

* "LTBJ trf desc FL160 from FL250 app rwy 34R via KULAR1C". Kısaltma: app: Yaklaşma, approach. Tabii ki tüm bunları LTBJ civarında trafik olduğu varsayımıyla yapıyoruz. Kimse yoksa rapor vermenize de gerek yok Sizin uçuş seviyesi 160'a alçaldığınızı ve 34R pistine KULAR1C (tam doğru olmayabilir, emin değilim şu anda) ile yaklaşma niyetinde olduğunuzu anlattınız. Bundan sonra ILS hattına girene kadar alçalmalarınızı rapor edin. ILS hattına girdiğiniz anda şu raporu mutlaka verin:

* "LTBJ trf ils est rwy 34R". Kısaltmalar: est: Bağlanma, establish. 34R pisti ILS hattına girdiğinizi rapor ettiniz. Bundan sonra eğer LTBJ'de kalkacak trafik varsa bu raporu dikkate almak zorundadır. Yaklaşık piste 4,5 nm kala varsa dış uyarıcıdan (Outer Marker) uçağınıza bir sinyal gelir (OM yazabilir ya da mavi ışık yanabilir). Bu uyarıyı alır almaz şu raporu verin:

* "LTBJ trf outer marker rwy 34R". Kesinlikle kalkacak trafiklerin beklemesi gerekir bu anda zira piste çok yaklaştığınızı ayan beyan söylemiş oluyorsunuz. Diyelim inişi pas geçtiniz, bunu şöyle rapor edin:

* "LTBJ trf go around". Bunu söylerseniz bekleyen trafik piste girer ve makul bir mesafeden sonra kalkar. Ancak pas geçmedik ve başarılı bir iniş yaptık. Pisti terk eder etmez şu raporu vermeliyiz:

* "LTBJ trf rwy 34R vacated via taxiway C". Bunu mutlaka yapın. Açık havalarda bunu rapor etmeyenler oluyor ama gözle çıktığını görebiliyoruz kişinin. O zaman sorun yok ama düşük görüşte pistte kimin olup olmadığını göremediğimizden (KLM ve Pan AM kazasını hatırlayın, bilmeyenler de baksın, iki tane 747 yerde çarpışınca ne olmuş) sorun çıkabiliyor. Pisti terk ettikten sonra dilerseniz ve biliyorsanız kapıya gideceğiniz yolları yazabilirsiniz (geçiyorum bu kısmı) ama yeni gelenler olabilir o anda, kapıya yanaşınca şu raporu yapıp işinizi bitirebilirsiniz:

* "LTBJ trf on blocks stand 33". Hepsi bu, çok zor değil. Kırımsız uçuşlar dilerim.

Ozgur Hocam konuyla biraz alakasiz olacak ama siklikla sizi IVAO da gordugum icin bir sual iletmek istedim soyle bir problem ile karsi karsiyayim ; teamspeak rc2 kullanmaktayim ve frekans gecislerimi ucak icerisinden yapiyorum ivap ekraninda gorunuyor fakat teamspeak den baglanti kopmus oluyor herhangi bir cozumu tecrube ile mevcutmudur karsilastiniz mi boyle bir problemle ? Birde teamspeak a butun serverlari tek tek elle girmek zorundamiyim yoksa su an icin eu14 yeterlimidir ?

Hmmm. Merhabalar Ahmet hocam. Anladığım kadarıyla frekansları uçaktaki panelden değiştiriyorsunuz. IVAP ekranındaki frekans da değişir bu şekilde ama TS programında değiştirmeyebilir kanalı. En garantisi IVAP üzerinde iken soldan birinci düğmeye (aktif frekansın olduğu bölüm) sağ tık yapın. Geçmek istediğiniz frekansı belirleyin ve ona da sol tık yapın. TS kanalı da otomatik olarak değişir.

Burada da bazen TS kaynaklı kanal değiştirememe oluyor maalesef. Öyle bir durum olursa da mevcut çağrı kodunuzla kontrolörün sunucusuna bağlanın ve ardından da kanalına geçin. Sinir bozucu bir durum olabiliyor, özellikle kuleden yaklaşmaya veya tersi geçişlerde.

Deneyip bilgi verirseniz sevinirim.

Merhabalar Ozgur Bey tekrar sistemi formatladim insallah bugun deneyecegim bakalim umarim problem ortadan kalkar cevabiniz icin ise tesekkur ediyorum. Kirimsiz Ucuslar :)

Sirf bunun icin format atmamissinizdir umarim. Kolay gelsin.

:heytBe!: yok yok ozgur bey sistem artik aglamaya baslamisdi !

Özgür hocam verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz. teşekkür etmek için geç kaldım ama ne demişler geç olsun da güç olmasın

Özgür Kiraz demiş ki:

Hmmm. Merhabalar Ahmet hocam. Anladığım kadarıyla frekansları uçaktaki panelden değiştiriyorsunuz. IVAP ekranındaki frekans da değişir bu şekilde ama TS programında değiştirmeyebilir kanalı. En garantisi IVAP üzerinde iken soldan birinci düğmeye (aktif frekansın olduğu bölüm) sağ tık yapın. Geçmek istediğiniz frekansı belirleyin ve ona da sol tık yapın. TS kanalı da otomatik olarak değişir.

Burada da bazen TS kaynaklı kanal değiştirememe oluyor maalesef. Öyle bir durum olursa da mevcut çağrı kodunuzla kontrolörün sunucusuna bağlanın ve ardından da kanalına geçin. Sinir bozucu bir durum olabiliyor, özellikle kuleden yaklaşmaya veya tersi geçişlerde.

Deneyip bilgi verirseniz sevinirim.

Ozgur hocam merhabalar konuyu kaybettigim icin cevap yazamadim butun testleri gerceklestirdim pmdg icerisinde aktif olan butun kulelere baglanir hale geldi sistem fakat ne yaparsam yapayim en son unicom`a gecislerde disconnect ediyor bunun cozumunu bulamadim ama arastirmaya devam ediyorum :) saygilar.

Bağlantı kopmalarının bir sebebi de anti virüs programları. İlk zamanlarda başıma sıklıkla geliyordu. Gerekirse anti virüs programınızı geçici olarak devre dışı bırakın ve öyle deneyim Ali hocam.

Özgür Kiraz demiş ki:

Bağlantı kopmalarının bir sebebi de anti virüs programları. İlk zamanlarda başıma sıklıkla geliyordu. Gerekirse anti virüs programınızı geçici olarak devre dışı bırakın ve öyle deneyim Ali hocam.

Denedim ozgur hocam bir degisiklik olmadi codec kaynakli oldugunu dusunmeye basladim ama derinine inemem su siralar is,guc, es ve cocuk

Approach bize confirm atis info on initial contact dediği zaman yapılması gereken nedir? ATIS bilgisini mi göndererek onaylamalıyız?

ATIS'te yazan harfi okumaniz gerekmektedir. Buradaki amac ATIS'te belirtilen bilgileri aldiginizi belirtmektir. (aktif pist, metar, TRL&TA vs.) Kontrolor sizin dogru verileri elde ettiginizden emin olmak ister ve kontrolore her seferinde atisteki butun bilgileri geri okuma yapamayacaginizdan sistem bu bilgileri kisa bir sekilde anlatabilmeniz icin harf atar ve siz bu harfi  atis information G(ornegin) received seklinde okursunuz. Her ATIS guncellendiginde bu harf degisir.

Madem Cengizhan hocamız yazmış, ben de devam edeyim. ATIS, hangi hallerde güncellenir:

1- Metar değişikliklerinde (hava durumu bilgileri). Sadece Türkiye için demiyorum, büyük meydanların neredeyse tamamında her 30 dakikada bir rasat yapılır. Rasat yapmak meteorolojinin işidir ülkemizde. Hava durumunu, meydanın bulunduğu bölgede ölçer ve son durum ile ilgili bir tespit yapar. Bir önceki metar ile arada fark olmasa da yenisi muhakka yayınlanır. Bazı küçük meydanlarda bu işlem saatte bir yapılır (örneğin UŞAK). Bazı meydanlarda ise (büyük/küçük ayırmadım) günün belli saatlerinde yapılır. Örneğin, yine yaşadığım şehirde hafta içi mesai saatlerinde rasat yapılırken hafta sonu rasat olmaz. Bize en yakın meydan Zafer'de ise genellikle akşam saatlerinde rasat yapılıyor. Zira uçuşlar, çoğunlukla akşam saatine denk geliyor. Metar değiştikçe ATIS de değişeceğinden ATIS' i simgeleyen harf de bir sonrakine geçer (G'den sonra H gelir örneğin). Rasatla ilgili olarak bir husus daha vardır: Diyelim hava durumunda ani bir değişiklik var ve pilotların da acilen bilgilendirilmesi gerekiyorsa 30 dakikalık süre beklenmeden de metar güncellenir. Örneğin, meydan etrafında yıldırım yüklü bulut toplanması, fırtına seviyesine çıkan rüzgar gibi tehlike arz edecek unsurlar oluştuğu anda metar ve ATIS, hemen güncellenir.

2- Pist bilgileri değişiminde. Metar değişikliğine bağlı olarak pist de değişebilir. Örneğin rüzgar, lodostan kuvvetli eserken Atatürk Havalimanı'nda inişler 23 pistine yapılır ancak 7 kts altına lodos düştüğünde inişleri, daha seri inişe müsait olan 05 pistine yönlendiriyorlar. Böyle bir değişim, ATIS bilgisini de değiştirir. Sadece metar ile alakalı pist değişmez. Örneğin, pistlerden birisinde bir sorun çıktı (arıza yapıp pistte kalan bir uçak var diyelim). Haliyle pist, kullanıma kapanacağından mecburen ATIS güncellenir.

3- Nadiren de olsa ilave bilgilerde ekleme çıkarma yapıldığında da ATIS değişir.

Özetle: Aktif kontrolör var ise mutlaka ATIS bilgisini okuyun ve ATIS kodunu teyit edin. Sadece kodu okuyup geçmeyin. Misal, ineceğiniz meydanda 4 tane pist var ve siz birini seçtiniz evvelden. Meydana yaklaştığınızda aktif olan kule, sizin seçmediğiniz pisti inişe ayırırsa ona göre hazırlığınızı yapın. Sonra sorun yaşarsınız. Yaşadığım bir örnek: Bodrum'da akşam vakti kule açmıştım. Genelde kuzeyden geliyor uçaklar ve en seri 10 pistine iniliyor. Ancak o akşam, çoğu akşamın aksine 28 aktif idi (genelde Bodrum'da gündüz 28, gece ise 10 pisti müsait oluyor). 10 için hazırlık yapan pilotlara izin vermediğimde çevrim dışı hale gelip öyle inmişlerdi. 28'e inmek, zor gelmişti